د مارشال له سکوت اووه میاشتې وروسته؛ آیا عبدالرشید دوستم په ترکیه کې له خبرو منع دی؟

د ۲۰۲۱م کال په اګېسټ میاشت کې د افغانستان اسلامي جمهوري دولت له پرځېدو وروسته، چې شااوخوا اووه میاشتې تېرېږي مارشال عبدالرشید دوستم هېڅکله په رسنیو کې نه دی را څرګند شوی او د افغانستان وروستیو تحولاتو په اړه یې جدي دریځ نه درلود. دا چې مارشال دوستم ولې سکوت غوره کړی د خلکو تر منځ د پوښتنې رابرسېره کړې دي. د ناروغۍ او د سیاسي فشارونو له امله له خبرو څخه منع کېدل یې هغه بحثونه دي چې کله ناکله د ټولنیزو رسنیو کاروونکو لخوا پرې بحث کېږي. خو دا چې د مارشال عبدالرشید دوستم د چوپتیا لامل څه دی، هغه پوښتنه ده چې له اوو میاشتو را په دېخوا یې د خلکو ذهنونه ځانته اړولي.

مارشال دوستم ته نږدې سرچینې؛ د نوموړي د چوپتیا یو لامل له افغانستان څخه د ولسمشر غني د تېښته، د نظام سقوط او په بلخ کې د شاهین ۲۰۹ قول اوردو خیانت په تړاو قهر بول، چې د مارشال دوستم د بدنوم کېدو لامل شو. دا سرچینه همداشان ټینګار کړي، چې مارشال دوستم نه غواړي نور په رسنیو کې تکراري خبرې وکړي.

د مارشال دوستم د چوپتیا لپاره یو بل لامل د بهرنیو قدرتونو تر فشار لاندې د نوموړي له خبرو منع کېدل بلل کېږي. خو مارشال دوستم ویاند احسان نیرو له د مارشال دوستم له خبرو منع کېدو له امله هر ډول بهرنی فشار رد کوي او د نوموړي له بشپړې روغتیا څخه هم خبر ورکوي. نیرو له آماج سره په خبرو کې د مارشال دوستم چوپتیا د طالبانو لپاره یو فرصت بولي تر څو د دوی لوړ الوتلو ادعاګانې رښانه شي. نیرو د مارشال دوستم پخوانیو کړنو ته په اشارې سره وویل: “ مارشال صاحب دوستم به چې هرکله د خلکو حق او حقونو او انساني آزادیو لپاره ګام پورته کولو د پخواني دولت لخوا به په نسل وژنه، عام قتل، د بشر حقونو نقض کوونکي او جنګ سالاری ورباندې پورې کېدل. مارشال صاحب تل د کورنیو او بهرنیو کړیو لخوا د خپل عملي کړنو له امله نقد کېدو. دوی تل ویل؛ ولې باید یو مارشال خپله په جګړه کې ګډون وکړي او ولې باید وسلې ته لاس یوسي.”

نیرو زیاته کړه: “ په دې تېرو شپږ، اوو میاشتو کې؛ مارشال صاحب طالبانو ته یو فرصت ورکړ، د دې فرصت چې آیا هغه څه چې د ډلې د افغانستان له خلکو سره ژمنه کړې وه، د عمل جامې به ور په تن کړي یا نه. آیا طالبان په ریښتیا سره غواړي چې موږ یو باثباته او واحد افغانستان ولرو یا نه او آیا طالبانو د خلکو د استقلالیت او اسلام لپاره مبارزه کړې یا نه. اوس په دې اوو میاشتو کې د افغانستان خلک د دې شاهدان و، هغه څه چې طالبانو ژمنه کړې وه، د هغې خلاف عمل کړي.

نیرو په سیاسي کچه د دوستم له دوامداره فعالیتونو څخه په خبر ورکول سره وویل: “مارشال صاحب په دوامدار ډول د پخواني دولت له سیاسي څېرو سره په خبرو اترو او مرکو کې دی.”

نوموړي همداشان له مارشال دوستم څخه په نقل قول څرګنده کړې؛ چې دوی هېڅکله نه غواړي افغانستان یو ځل بیا کورنۍ جګړې ته ولاړ او د خلکو کورونه یو ځل بیا ویجاړ شي. نوموړي څرګنده کړه؛ چې په لومړیو کې د دوی غوښتنه دا ده چې د افغانستان موضوع له سیاسي او ډيپلوماټکې لارې حل شي او که دې لارې پایله نه درلوده په دویم ګام کې به دوی پوځي اقدام وکړي.

نیرو د افغانستان خلکو ته ډاډ ورکوي؛ چې دوی نه نږدې راتلونکي کې د یو نوي حرکت شاهدان ووسي. او نوموړي د یاد حرکت د بڼې په اړه د پوښتنې په ځواب کې وویل: “په لومړیو کې به هڅه دا وي چې دا حرکت سیاسي ووسي. وروسته که سیاسي کړنې پایله ونه لري بحث به محاربې ته ولاړ شي، چې د هېچا په ګټه به نه وي.”

دا په داسې حال کې ده؛ چې مارشال دوستم ته نږدې څېرې په ایران کې د مارشال دوستم په ملاتړ له یو لړ کړنو له بهیر څخه خبر ورکوي. له یادو سرچینو څخه یوه له آماج سره په خبرو کې وايی چې مارشال دوستم په تهران او مشهد کې یو زیات شمېر کسان په افغانستان کې د پسرلني حرکت لپاره چمتو کړي دي.

دغه سرچینې آماج ته مني؛ چې د دې سربېره چې مارشال دوستم په رسنیو کې شتون نه لري خو ځینې پروګرامونه ورسره دي چې په دوامداره توګه پرې کار کړي. دوی وایي چې تېرو څو میاشتو کې د مارشال دوستم د چوپتیا یو لامل په افغانستان کې د نظام سقوط و، چې نوموړی یې ګوښې ته وېستلی و نوموړي اوس بیا سیاسي فعالیتونه پیل کړي او له دې وروسته به د نوموړي لخوا د ډېرو کړنو شاهدان ووسو.

دا څرګندونې په داسې حال کې کېږي؛ چې ځينې وايي “مارشال دوستم، عطام محمد نور او محمد محقق د شمال وتلې څېرې دي، چې د افغانستان قضیو په اړه د دوی چوپتیا به یې د سیاسي عمر د پای په مانا وي.”