پسا ده ماه از حاکمیت طالبان، پژوهش آماج نشان می‌دهد که ۸۲.۷ درصد کابینه پشتون و ۹۶.۵ درصد طالب اند، براساس این پژوهش ۸۲.۳ درصد والیان پشتون و ۱۰۰ درصد طالب اند. هزاره‌ها و زنان غایب.
در کابینه‌ی طالبان ۶.۸ درصد تاجیک، ۶.۸ درصد اُزبیک و ۳.۴ درصد نورستانی شامل اند.
طالبان در ۲۴ اسد سال ۱۴۰۰ خورشیدی قدرت را در کابل به‌دست گرفتند و اکنون ده ماه از حاکمیت شان در کشور می‌گذرد؛ اما این‌که طالبان در ده ماه حکومت شان در افغانستان با چه دشواری‌های مواجه بوده و چه دست‌آوردهای داشته‌اند در این گزارش به آن پرداخته شده است.
طالبان و معضل مشروعیت
بزرگ‌ترین مشکل حکومت طالبان در این ده ماه معضل مشروعیت داخلی و خارجی آن‌ها بوده است. طالبان پسا ده ماه هنوز موفق به کسب مشروعیت از سوی سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای خارجی نشده‌اند. این در حالی‌ست که آن‌ها در درون افغانستان نیز با مشکل‌های کلان اجتماعی سردچار بوده و مقبولیت ندارند. فعالیت‌های جبهه‌های ضد طالبانی و از سوی دیگر مخالفت‌های درونی خود طالبان و زد‌و‌خوردهای قومی و سمتی از مشکل‌های عمده‌ی سر راه حکومت طالبان به‌حساب می‌آید.
در حالی‌که طالبان هنوز مصروف حذف چهره‌های غیرپشتون از بدنه حکومت اند، کشورهای همسایه و جهان خواهان ایجاد یک حکومت همه‌شمول در افغانستان هستند. در تازه‌ترین مورد وزیر خارجه ایران در دیدارش با وزیر خارجه پاکستان بر ایجاد یک حکومت همه‌شمول در افغانستان تأکید کرده است. وزیر خارجه ایران قبل از این نیز در دیدار با وزیر خارجه هند بدین موضع خود در قبال افغانستان تأکید کرده بود. به همین ترتیب رییسان جمهوری ایران، تاجیکستان، ترکیه و برخی سازمان‌های بین‌المللی هم‌واره بر ایجاد یک حکومت فراگیر در افغانستان تأکید کرده‌اند.
پسا ده ماه حاکمیت، طالبان در بعد داخلی نیز با مشکل جدی مشروعیت مواجه‌اند. در کنار دوام مقاومت‌های شدید در پنجشیر، اندراب، کاپیسا و برخی ولایت‌های دیگر در مقابل طالبان، بعضی فرماندهان نامدار آن‌ها در سمت شمال نیز خاطرخوشی از طالبان ندارند. در تازه‌ترین مورد، مولوی مهدی مجاهد از فرماندهان هزاره‌تبار طالبان از این گروه جدا شده و دست به مسلح‌سازی در زادگاهش بلخاب زده است. مولوی مهدی بنابر عدم توجه طالبان به شیعه مذهبان افغانستان از طالبان جدا شده است. قبل از این نیز فرماندهان اُزبیک‌تبار طالبان از سوی حکومت مرکزی طالبان برکنار شده بودند که باعث ایجاد تنش‌هایی در سمت شمال شده بود.
به همین ترتیب طالبان در ده ماه گذشته نشان دادند که برخلاف آنچه ادعا می‌کردند نه موفق به تحکیم حاکمیت سراسری در افغانستان شده‌اند و نه در راستای ایجاد حکومت همه‌شمول کوچک‌ترین گامی برداشته‌اند.
یگانه تلاش آن‌ها آوردن بعضی چهره‌های بدنام سیاسی از خارج به داخل افغانستان بود که آن‌هم بنابر پیشینه‌ای سیاه این چهره‌های سیاسی و تعلقات قومی و زبانی شان با طالبان، مورد خشم و انتقاد بسیاری از شهروندان قرار گرفته است.
طالبان و تروریسم بین‌المللی
نگرانی‌های جهان از تبدیل‌شدن افغانستان به خاست‌گاه تروریستان بین‌المللی و عدم رعایت قوانین حقوق بشری از سوی طالبان در این اواخر اوج گرفته است. چندی قبل ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه در دیدار خود با همتای اُزبیکستانی‌اش نگرانی شان را از تبدیل شدن افغانستان به بستر مناسب و خاست‌گاه امن تروریستان بین‌المللی ابراز کردند. میچ مک کانل، سناتور ارشد جمهوری‌خواه امریکا نیز گفته بود که حکومت طالبان و شبکه حقانی در افغانستان «یک دولت حامی تروریسم» است و رابطه عمیق با القاعده دارند.
رشد گروه داعش در خاک افغانستان از نگرانی‌های جدی دیگر کشورهای همسایه و جهان است که طالبان هنوز موفق به کنترول آن نشده‌اند. این در حالی‌ست که گروه داعش شاخه‌ی خراسان گه‌گاهی ویدیوهای از فعالیت‌های خودشان در خاک افغانستان منتشر می‌کند و ماه قبل ویدیوی مبنی بر شلیک به‌سوی کشور تاجیکستان نیز به‌نشر رسانیدند. طبق گزارش‌ها در بعضی نقاطی از افغانستان، جنگ‌جویان طالبان که خاطرخوشی از حاکمیت طالبان ندارند و هم‌چنان نظامیان دولت سابق، به استخدام گروه داعش درآمده‌اند.
طالبان و کُشتارهای خودسرانه غیرنظامیان
علاوه بر این، دیدهبان حقوق بشر در گزارشی از کُشتارهای خودسرانه طالبان و ظلم شان بر غیرنظامیان در پنجشیر ابراز نگرانی کرده است. با وجودی‌که ذبیح‌الله مجاهد با نشر اعلامیه‌ای ادعای دیدهبان حقوق بشر مبنی بر کُشتار غیرنظامیان و نقض حقوق شهروندی از سوی طالبان را رد کرد؛ اما شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان در مورد بازداشت و کُشتارهای خودسرانه طالبان گفت: «طالبان با فهم بدوی از دین دست به سرکوب و کشتار مردم می‌زنند.»
جبهه‌ی مقاومت ملی افغانستان هم‌واره ادعا می‌کند که طالبان در پنجشیر، اندراب، تخار و کاپیسا دست به کُشتار و بازداشت نظامیان سابق و غیر نظامیان می‌زنند. منابع به آماج‌نیوز نیز همه روزه از کُشتارهای غیرنظامیان و بازداشت‌های خودسرانه طالبان در نقاط مختلف افغانستان خبر می‌دهند؛ اما طالبان هم‌واره این ادعا‌ها را رد میکنند.
پس از ده ماه وضعیت اقتصادی کشور چه‌گونه است؟
فقر، بی‌کاری و چرخه ضعیف اقتصادی کشور از بحران‌های جدی حکومت طالبان است. پسا ده ماه حکومت طالبان هنوز دغدغه اصلی مردم داشتن لقمه نانی برای زنده ماندن است. آمار فقر و بی‌کاری به‌شکل بی‌پیشینه‌ای رشد کرده و اکثریت مطلق نفوس افغانستان از بی‌کاری رنج می‌برند. چرخه ضعیف اقتصادی کشور باعث ایجاد ناامنی‌های بی‌شماری در افغانستان شده است. فلج‌بودن سیستم صادرات و واردات و ناتوانی طالبان در ایجاد زمینه‌کار برای مردم روزتا روز وضعیت زندگی در افغانستان را دشوارتر می‌‌سازد.
طالبان و تعصبات قومی
طالبان که از آغاز حکومت شان تا این دم هم‌واره بنابر علایق قومی و سمتی رفتار کرده‌اند، پسا ده ماه، این معضل بیش‌تر شده و حتی قبیله‌گرایی میان پشتون‌ها نیز اوج گرفته است. پژوهش آماج نشان می‌دهد که اکثریت مقام‌ها در حکومت طالبان را پشتون‌ها تشکیل داده و قوم‌های غیر پشتون در بدنه حکومت طالبان هیچ قدرت و صلاحیتی ندارند. طالبان همیشه کوشیده‌اند تا فرماندهان و سران سیاسی غیرپشتون را خلع سلاح کرده و از بدنه اصلی حکومت شان کنار بزنند. در آخرین مورد مولوی مهدی مجاهد یگانه فرمانده نامدار طالبان از قوم هزاره نیز از طالبان جدا شد. تلاش‌های برای بازداشت مولوی مهدی هنوز جریان دارد. از سوی هم برکناری قاری صلاح‌الدین ایوبی، از قول اردوی ۲۰۳ منصور و خلع سلاح‌کردن مخدوم عالم و خانه‌نشین ساختن مولوی عطاالله عمری که همه از فرماندهان اُزبیک‌تبار طالبان بودند، نشان‌دهنده برخورد‌های قومی و زبانی طالبان با عضو‌های غیرپشتون این گروه است.
بازداشت‌های خودسرانه طالبان به جرم پنجشیری و اندرابی بودن نیز از نمونه‌های بارز تعصبات قومی و سمتی آنان است.
طالبان و حقوق زنان
طالبان پس از ده ماه نشان دادند که هیچ باوری به حق و حقوق زنان ندارند. آن‌ها برخلاف روزهای اول حکومت شان، در این اواخر به قید و قیودات تازه علیه زنان در افغانستان پرداخته‌اند. پس از ده ماه حاکمیت طالبان هنوز در بسیاری از شهرهای افغانستان مکتب‌های دخترانه بسته است؛ مجریان زن در برنامه‌های تلویزیونی صورت های‌شان را می‌بندند و زنان حق سفر بدون محرم را در سفرهای بین شهری و خارجی ندارند.
مولوی هبت‌الله آخند‌زاده، رهبر طالبان در آخرین حکم خودش از زنان خواست تا حجاب اسلامی را مراعات کنند. اما این حکم رهبر طالبان مورد انتقادهای شدید مردم و نهادهای بین‌المللی در سراسر جهان قرار گرفت. در آخرین مورد طالبان در شهر تخار به رستورانت‌ها امر کرده‌اند که از پذیرایی زنان در رستورانت های‌شان برای صرف طعام خودداری کنند.
طالبان و رسانه‌ها
در طول این ده ماه دیده شد که طالبان برخورد کینه‌توزانه با رسانه‌ها و خبرنگاران دارند. برخورد طالبان با رسانه‌ها در ماه‌های پسین خشن‌تر و جدی‌تر شده است. گزارش‌های رسیده به آماج نشان می‌دهد که طالبان خبرنگاران را در ولایت‌های مختلف بازداشت و شکنجه میکنند. خالد قادری یکی از خبرنگاران افغانستان و برادر حمیرا قادری، نویسنده‌ی معروف افغانستان از چهار ماه بدین سو در بند طالبان به‌سر می‌برد.
در تازه‌ترین مورد عبدالحنان محمدی، خبرنگار محلی در ولایت کاپیسا و معاون انجمن ژورنالیستان افغانستان از سوی طالبان بازداشت شده است. در پی این بازداشت سازمان گزارش‌گران بدون مرز خواستار پاسخ‌گویی طالبان در مورد چنین بازداشت‌ها شد.
اجمل حقیقی یکی از یوتیوبران معروف افغانستان نیز به اتهام توهین به مقدسات دینی با سه هم‌کار دیگرش از سوی طالبان بازداشت شده است. سازمان عفو بین‌الملل خواستار رهایی فوری اجمل حقیقی و هم‌کارانش از سوی حکومت طالبان شده است؛ اما هنوز از سرنوشت او خبری در دست نیست.
از سوی دیگر مجریان زن در تلویزیون‌های افغانستان وادار به پوشانیدن صورت های‌شان شده‌اند که انتقادهای شدیدی را در سطح جهان به هم‌راه داشت.
درحالی‌که چهره‌های هم‌چون محمود صیقل، نماینده‌ی دایمی پیشین کشور در سازمان ملل و مسعود اندرابی، وزیر داخله پیشین از زوال زود هنگام طالبان خبر می‌دهند؛ اما این‌که با وضع موجود، طالبان موفق به ادامه حاکمیت شان در افغانستان خواهند شد یا خیر پرسشی است که زمان پاسخ آن‌را خواهد داد.
