پس از آنکه ولادیمیر پوتین، رییسجمهور روسیه دستور حمله به اوکراین را داد، قیمت هر بُشکه نفت برای اولین بار درهفت سال گذشته به بیش از ۱۰۰ دالر امریکایی رسید و قیمت هر بُشکه نفت خام به بیش از ۱۰۱ دالر افزایش یافت. جنگ اوکراین نه تنها قیمت نفت؛ بلکه قیمت طلا را نیز در بازارهای جهانی افزایش داد.
با این حال بازار ارز دیجیتال نیز پسا حملهی روسیه سقوط چشمگیری داشت. از آن جمله قیمت بیتکوین مهمترین ارز دیجیتال حدود ۷٫۷ درصد سقوط کرد که بیش از یک چهارم کُل گازی است که کشورهای عضو اتحادیهی اروپا سالانه مصرف میکنند.
بازارهای بورس جهان که در حالت شوک قرار دارند و ارزش سهام بسیاری از شرکتهای بزرگ سقوط کرده است، از جمله ارزش عمومی بازار بورس مسکو حدود ۳,۳ درصد سقوط کرده است.
با این حال، پس از وضع تحریمهای امریکا و غرب، ارزش پول ملی روسیه (روبل) نیز در مبادلههای ارزی جهان حدود ۹ درصد کاهش یافته و روسیه همه معاملههای پولی در بازارهای تبادله ارز و صرافیها در مسکو را به حالت تعلیق در آورده است.
آغاز مناقشهها میان روسیه و غرب بر سر موضوع اوکراین، نقطه آغاز تحریمهای غرب علیه روسیه نیز بود. این تحریم ها که با وضع محدودیتهای مالی و مسافرتی علیه برخی شهروندان روسی آغاز شد، طی چند ماه به محدودیتهای سرمایهگذاری و هرگونه همکاری در حوزههای انرژی و بانکی روسیه افزایش یافت.
از جمله مهمترین و اساسیترین تحریمهای غرب تحریم خط لولهگاز نورد استریم ۲ است که امریکا و بریتانیا مخالفان سرسخت نورد استریم ۲ بودند. به باور واشنگتن موفقیت این پروژه وابستهگی اروپا را به گاز روسیه بیشتر از قبل میکند.
خط لوله گاز نورد استریم ۲ میتواند به اندازهی کافی گاز طبیعی را از روسیه به ۲۶ میلیون خانواده در اروپا منتقل کند. اگر این خط با ظرفیت کامل خود فعالیت کند، در حل مشکل کمبود گاز و قیمت بالای گاز نیز میتواند کارساز واقع شود. نورد استریم ۲ خط لولههای با طول ۱۲۲۰ کیلومتر در زیر بحر بالتیک است که گاز طبیعی روسیه را به آلمان منتقل خواهد کرد.
این پروژه ۱۰ میلیارد یورو هزینه دارد و در ماه سپتمبر قرار بود تکمیل شود. نیمی از این هزینه را، گازپروم، شرکت بزرگ دولتی روسیه پرداخت میکند و بقیه را شرکتهای غربی، مثل اینجی. در کنار نورد استریم ۲، خط لوله دیگری بنام نورد استریم ۱ نیز گاز را منتقل خواهد کرد.
نورد استریم ۱ از سال ۲۰۱۱ به اینسو فعال بوده و این دو خط، با هم میتوانند سالانه ۱۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به اروپا انتقال دهند، که این بیش از یک چهارم کل گازیست که کشور های عضو اتحادیه اروپا سالانه مصرف میکنند. روسیه میخواهد برخلاف میل امریکا با استفاده از این پروژه میزان صادرات گاز خود را به اروپا افزایش دهد.
مسکو بهجای تکیه بر خطوط لوله زمینی که از پولند و اوکراین میگذرد، میخواهد از طریق خط لوله زیر بحر گاز به اروپا انتقال یابد.
خطوط لولههای گاز زمینی نورد استریم ۱ کهنه و ناکارآمد شدهاند. افزون براین، پولند و اوکراین عوارض مالیاتی بالایی از عبور گاز روسیه از خاک شان، دریافت میکنند که به دو میلیارد دالر در سال برآورد شده است.
نورد استیرم ۲ هنوز مجوز فعالیت را ندارد و شامل تحریمهای امریکا و غرب است. امریکا درگذشته چندین بار تلاش کرد با وضع تحریمها علیه شرکتهای درگیر در این پروژه، نورد استریم ۲ را متوقف کند؛ اما موفق به این عمل نشد. با این حال، تنها شرکتهای روسی را شامل تحریم کرد؛ اما برای حفظ روابط دیپلماتیک با آلمان از تحریم شرکتهای آلمانی این خط لوله دریغ کرد. اکنون آلمان ۳۵ درصد گاز مورد ضرورت خود را از روسیه تامین میکند و با ساخت این خط لوله میتوانست گاز بیشتری بهطور مستقیم وارد آلمان شود.
نورد استریم۲ میان کشورهای منطقه مخالفان زیادی داشت از جمله اوکراین. در گذشته نیز ولادیمیر زلنسکی، رییسجمهور اوکراین، نورد استریم ۲ را اسلحه خطرناک سیاسی خوانده بود.
با این حال، بریتانیا و امریکا نیز نگران این پروژه بودند، چون با تکمیل این پروژه روسیه میتواند منبع بزرگ عایداتی به دست بیاورد. در حال حاضر اروپا بیشتر گاز خود را از روسیه خریداری میکند و اتکا اروپا به گاز روسیه بیشتر است. در سال ۲۰۰۶ میلادی، در پی یک جنجال مالی، روسیه عرضهی گاز از طریق اوکراین را متوقف کرد، امری که باعث کمبود شدید انرژی در اروپای مرکزی و شرقی در زمستان شد.
با این همه به نظر نمیرسد با وضع تحریمها و تعلیق پروژههای بزرگ از سوی واشنگتن و غرب، مسکو از مسیر سیاسی بلند مدت دست بپردازد، اما بدون شک فشار بیشتر اقتصادی، گسترش دامن سیاسی کرملین را محدود خواهد ساخت.