جشن باستانی نوروز و تجلیل از سالنو ۱۴۰۱ خورشیدی امسال در افغانستان برگزار نشد و طالبان نیز از تجلیل این جشن به گونهی رسمی خودداری کردند.
با آنکه هر سال در نخستین روز سالنو خورشیدی رخصتی عمومی اعلام میشد، اما امسال حکومت طالبان اعلام کرد که رخصتی رسمی برای این روز وجود ندارد. طالبان تجلیل از نوروز را حرام میدانند. آنان همچنین روز دهقان را از دوم حمل به پنجم حمل تغییر دادهاند.
گفتههای طالبان مبنی بر حرام بودن نوروز و حذف این جشن کهن از تقویم افغانستان، با واکنشهای تُند مردم بهشمول سیاستمداران اینکشور مواجه شده است.
رحمتالله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی با انتقاد از سیاست طالبان در توییتی نگاشته است که تغییر طالبان از دید زلمی خلیلزاد یعنی اینکه مرگ، حلال – زندگی، حرام، جهل، حلال – آموزش، حرام، مرد، انسان – زن، ناقصالعقل.
در همین حال یک باشنده کابل به آماج میگوید که طالبان با برگزاری جشن نوروز مشکل دارند. به گفتهی او، حکومت طالبان در کُل با هر آنچه که مردم را خوشحال کند و از آن بهعنوان یک جشن یاد شود، مشکل دارند.
احمد فواد، یک باشنده غرب کابل که امروز به زیارتگاه کارتهسخی رفته است میگوید که مردم کابل امسال در این زیارتگاه برنامه برافراشتن جهنده منسوب به حضرت علی (ع) برگزار کردند، اما در دل مردم نه خوشحالی بود و نه هم علاقهی برای اشتراک در این جشن؛ زیرا به گفتهی او، مردم از ترس طالبان حضور اندک داشتند.
فواد افزود: «برنامه بر افراشتن جهنده منسوب به حضرت علی (ع) در کابل با حضور اندکی از مردم بر خلاف گذشتهها، بسیار صبح وقت صورت گرفت، صبحگاهی که طالبان حتا از آن خبر نبودند. وقتی مردم برای زیارت به این محل میآمدند با یک دید کاملن حقیرانه از سوی طالبان مواجه میشدند.» به باور او، طالبان با هر آنچه که مردم را خوشحال کند مشکل دارند و آنان به همه چیز با همان چشم «عقبگرایشان» نگاه میکنند.
قابل یادآوری است که مقامهای طالبان روز گذشته به رسانهها گفته بودند که برای تجلیل از این روز (جشن نوروز) مانع مردم نمیشوند.
برخی از شهروندان مزارشریف میگویند که افراد طالبان مانع ورود زنان به روضۀ منسوب به حضرت علی، خلیفه چهارم اسلام شده و نگذاشتهاند تا آنان این جشنکهن را تجلیل کنند.
این در حالیست که رسم برگزاری ميله نوروز در بلخ که مرکز فرمانروايی آريايیهای کهن بوده در حدود شش هزار سال قدامت دارد و بعد ازينکه مردم اين سرزمين به دين اسلام روی آوردند آنرا با دين نو خود (اسلام) به شکل امروزی گره زدهاند.
همه ساله مردم شهر مزارشریف را آذین بسته میکردند، دیوارها و دوکانها را رنگآمیزی میکردند، تکهها و درفشهای تزئینی در همهجا آویزان میکردند، جادهها و خیابانها را چراغان میکردند، گویی این شهر را که روزی به مادر شهرها مسمی بود یکبار دیگر عروس میساختند. مردم از سراسر افغانستان و برخی کشورهای جهان بهشمول همسایهگان برای اشتراک در جشن نوروز راهی این ولایت میشدند و این جشن با حضور مقامهای بلند پایهی حکومتی برگزار میشد. اما شهروندان مزارشریف میگویند که امسال پس دوباره به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، آنان مردم این سرزمین را از برگزاری جشن نوروز منع کردهاند و نمیگذارند مردم به مانند گذشته این جشن کهن را تجلیل کنند.
یک باشندهی ولایت بلخ در گفتوگو با آماج میگوید که این ولایت در سال جدید خورشیدی (۱۴۰۱) نه خوشحالی داشت و نه میزبان مهمانان و گردشگران خارجی بود. به گفتهی او، در سالهای گذشته تمام هتلهای این شهر پُر از خارجیها و شهروندان ولایتهای دیگر افغانستان بود.
با این حال، اما در گوشهی دیگر افغانستان، شماری از جوانان در روز اول سال نو در شهر نیلی، مرکز ولایت دایکندی برای ۵۵ کودک «بیسرپرست و فقیر» لباس نو و قرطاسیه توزیع کردند. آنان میگویند که بهگونهی جدی نیاز است تا نهادهای ملی و بینالمللی در قسمت حمایت از مردم توجه و اقدامهای لازم روی دست گیرند، در غیر آن «فاجعه انسانی» رُخ خواهد داد.
به همین ترتیب، باشندگان ولایت کندهار ضمن انتقاد از تجلیل نشدن نوروز به مانند سالهای گذشته، خواستار توجه جدی طالبان به حل چالشهای مردم و همچنان مساعد کردن فرصتهای کاری در سال جدید شدهاند.
به گفتهی باشندگان این ولایت، با آمدن طالبان هرچند وضعیت امنیتی بهتر شده است، اما تغییرات زیادی در تجارت شهروندان ایجاد شده است و با گذشت هرروز تجارت مردم رو به بدتر شدن است.
در همین رابطه، آگاهان مسائل دینی نیز میگویند که امور مباح در زندگی بشر از آدرس اسلام حکمی ندارد و اگر جشن نوروز وجه ظهور قدرت خدا در طبیعت باشد مشکلی ندارد. به باور آنان، هیچ دلیلی برای ممانعت از جشن نوروز در دین اسلام وجود ندارد.
جشن نوروز يکی از جشنهای باستانی مردم افغانستان است که قدامت تاريخی چند هزارساله دارد. اين جشن که آغازگر بهار میباشد، از نسلی به نسل دیگر به ميراث رسيده و در هردوره تاريخی، به تناسب شرايط و زمان به شکلهای مختلف برگزار شده است. در بسياری از ولايتهای افغانستان بهويژه در کابل، مزارشريف، هرات، بدخشان، باميان، کندهار به صورت خاصی از اين روز تجليل به عمل میآمد، اما امسال با قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان، خبری از این جشن کهن و باستانی نبود.
سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامهای در سال ۲۰۱۰ بهطور رسمی «روز جهانی نوروز» را به رسمیت شناخت.