شدت جنگ شمال؛ چرا طالبان در جنگ پارتیزانی پنجشیر و اندراب شکست خوردند؟

با آن‌که طالبان هرگونه فعالیت جنگی مقاومت‌گران را در برابر خود شان رد کرده و شایعه می‌پندارند، اما به نظر می‌رسد با فرارسیدن فصل بهار ایستادگی در برابر طالبان در ولایت‌های مختلف شمالی کشور اوج گرفته است.

درگیری‌های پنجشیر، اندراب و تخار از نمونه‌های تحرکات ضد طالبان به حساب می‌رود. تحرکاتی که فرستادن نیروهای تا دندان مسلح، قطعات انتحاری و چرخ‌بال‌های نظامی طالبان را به هم‌راه داشته است.

اما چرا طالبان در جنگ پنجشیر و اندراب موفق نیستند؟

یک فرمانده‌ی ارشد جبهه‌ی مقاومت به آماج می‌گوید که یکی از دلیل‌های اصلی ناکامی طالبان در جنگ پنجشیر و اندراب، نارضایتی نیروی جنگی تُرک‌تبار طالبان در شمال است.

این فرمانده‌ی کارکشته نظامی پیشین که در جنوب افغانستان سال‌ها با طالبان جنگیده، می‌گوید که پس از زندانی‌شدن مخدوم عالم، برکناری مولوی عمری از قول اردوی شمال، مولوی نورالدین از ولایت تخار و صلاح‌الدین ایوبی از سِمت نظامی‌اش، دیگر انگیزه‌ی برای جنگیدن در میان تُرک‌تباران در برابر جبهات جنگی ضد طالبان در شمال باقی نمانده است.

این فرمانده‌ی نظامی مقاومتی می‌گوید که اعتماد میان رهبری جنگی طالبان و طالبان تُرک‌تبار شمال وجود ندارد و طالبان پشتون نیز با جغرافیا و وضعیت جوی پنجشیر و اندراب ناآشنا اند. به‌گفته‌ی او این‌موضوع سبب شده است که طالبان موفقیتی در جنگ پارتیزانی نداشته باشند.

از سوی دیگر یک فرمانده‌ی پیشین ارتش می‌گوید‌ که جغرافیای شمال از لحاظ قومی و فرهنگی مناسب جنگ برای غیرخودی‌ها نیست و همین سبب شده که چریک‌های بومی در جنگ‌های گوریلایی موفق ثابت شوند.

یک فرمانده‌ی جنگی طالبان نیز در گفت‌و‌گو با آماج می‌پذیرد که یکی از دلیل‌های ناکامی طالبان در جنگ پنجشیر و اندراب موضوع قومیت است. به باور او دیگر فرماندهان غیرپشتون طالبان بر «حاکمیت پشتونی طالبان» باور ندارند و به همین منظور دیگر آماده نیستند برای یک ساختار قومی بجنگند.

اما این فرمانده‌ی ارشد طالبان از فساد در رده‌های میانه طالبان نیز یاد کرده و می‌گوید که در پنجشیر فساد به اوج آن رسیده و مقام‌های ارشد محلی در آن شریک اند و این باعث شده که به‌جای تمرکز به جنگ در برای مخالفان، همه به فکر جیب باشند.

در همین حال نظامی پیشین کوماندوی ارتش در گفت‌و‌گو با آماج می‌گوید که اراضی در تمامی ساحات شمال به‌ویژه اندراب، پنجشیر، تخار و بدخشان به نفع طالبان نیست. او می‌افزاید: «ممکن جنگ در این ساحات برای چند روزی ممکن باشد، اما برای هفته و ماه حمایه لوژستیکی و اکمالاتی نیروی منظم در مناطق کوهستانی دشوار و حتی ناممکن است.»

اما منابع محلی از پنجشیر و اندراب به آماج می‌گویند که مردمان بومی این مناطق خصلتأ با تجاوزگر و بی‌گانه‌ها سر ستیز دارند، به باور این منابع یکی از دلیل‌‌های عدم موفقیت طالبان در پنجشیر و اندراب، نفرت عمومی در برابر طالبان است.

منابع محلی می‌گویند که مردم ممکن از روی ترس به طالبان در این مناطق سر شور بدهند، اما قلب و ذهن شان حامی جبهات مخالف طالبان اند و درک این برای جنگ‌جویان غیربومی مشکل به نظر می‌رسد.

اما یک فرمانده‌ی دیگر مقاومتی که از آغاز جنگ پنجشیر تاکنون در این ولایت به.سر می‌برد، به آماج می‌گوید که جنگ‌جویان این جبهه جسور، بلد با اراضی و کارکشته جنگ‌های پارتیزانی اند. او می‌افزاید: «ما در جنگ بزرگ شده‌ایم و می‌دانیم که چه‌گونه دشمن را زمین‌گیر سازیم.»

از سوی دیگر، یک فرمانده‌ی دیگر نیروهای پیشین ارتش می‌افزاید: «در جنگ منظم مثل نامش همه‌چیز باشد منظم باشد، اما در جنگ چریکی فقط به روحیه، انگیزه، هدف و رهبری دل‌سوز نیاز است و این چیزی است که مقاومت‌گران دارند.»

او تصریح می‌کند که طالبان با یک نیروی بی‌تجربه و بی‌انگیزه روبه‌رو نیست و همین باعث شده است که با یک حرکت اشتباه قومی، انگیزه‌ی جنگ را بیش‌تر می‌سازند.

یک مقام محلی طالبان نیز می‌پذیرد که فرستادن طالبان پشتون به پنجشیر و اندراب روحیه و اعتماد جنگ‌جویان غیرپشتون طالب را شکسته و دیگر آن‌ها آماده‌ی هم‌کاری با طالبان نیستند. او می‌افزاید که امکانات لوژستیکی و تسلیحاتی جبهات جنگی مقاومت‌گران نیز بیش‌تر از طالبان است.

با این حال، یک فرمانده‌ی مقاومتی می‌گوید که یک دلیل اساسی دیگر عدم موفقیت طالبان در جنگ استفاده از امکانات نظامی است که طالبان با آن ناآشنا اند. او اضافه می‌کند که «سلاح‌ها و امکانات نظامی به‌جا مانده به ترمیم و نگه‌داری نیز نیاز دارد، که طالبان نه از دید تخصص، نه از دید مالی و نه هم از دید تجربه چنین توانایی را دارند.»

او علاوه می‌کند که به طالب خیلی دشوار است که با این امکانات هوایی و زمینی بتواند در برابر یک نیروی باانگیزه و پارتیزانی مقابله کند.

این فرمانده‌ی مقاومتی می‌گوید: «شکست طالبان در شمال حتمی است و اتفاق خواهد افتاد».

به آن‌که هم طالبان و هم مقاومت‌گران از پیروزی در جنگ‌های گوریلایی پنجشیر و اندراب سخن می‌زنند، اما به نظر می‌رسد نبرد پنجشیر و اندراب به سوی فرسایشی شدن روان است، جنگ فرسایشی که سرانجام آن برای یک نیروی بی‌گانه با محیط خیلی دشوار خواهد بود.