سیاست تهران در برابر کابل؛ ایران از افغانستان زیر اداره‌ی طالبان چه می‌خواهد؟

«دیدگاه» بیان‌گر نظریات صاحب‌نظران است و آماج ‌نیوز در این مورد «پالیسی توازن» را دنبال می‌کند و از دیدگاه تمامی طرف‌ها استقبال و نشر می‌کند.

افغانستان سرزمینی‌ست که پیوند‌های فراوانی با ایران دارد، از پیوند زبانی گرفته تا پیوند مذهبی؛ از دورنمایی تاریخی گرفته تا روابط بازرگانی و ده‌ها پیوند‌ و مشترکات دیگر.

اما، ظاهرأ سیاست دولت‌های ایران در مقابل افغانستان، همیشه سیاستِ منفعت‌جویانه‌ بود و تهران همیشه سعی کرده تا منافع خودش را چه در سیاست داخلی و چه در سیاست خارجی افغانستان دنبال کند.

با نگاه به فراز و نشیب رابطه جمهوری اسلامی ایران می‌توان این نظریه را گسترش و به نتیجه رسید. ایران در دور اول حاکمیت طالبان بر افغانستان رابطه‌ی پُرتنش با آن‌ها داشته و براساس همین، طالبان در سال ۱۳۷۷ هنگام ورود به شهر مزارشریف به کُنسول‌گری ایران هجوم برده و هشت دیپلمات و یک خبرنگار ایرانی به رگ‌بار بستند و تنش روابط تا سطح صف‌آرایی نظامی در مرز پیش رفت.

ایران ازین عمل طالبان به شدت برآشفته‌ شد و ۷۰هزار نیرو در مرز‌های غربی افغانستان برای یک جنگ تمام عیار با طالبان اعزام کرد، جنگی که اتفاق نیفتاد. اما ایران به حمایت از جبهه‌ی مقاومت به رهبری فرمانده احمد شاه مسعود ادامه داد.

اما بعد از گذشت ۲۲ سال جمهوری اسلامی ایران از طالبان با فرش سرخ در قلب تهران استقبال کرد و به مخالفان طالبان فهماند که اگر می‌خواهند در ایران بمانند، نباید در برابر طالبان فعالیت که حتی سخن بزنند.

این استقبال در حالی صورت گرفت، که ایران پیدا و پنهان خود را مدافع فارسی‌زبان‌ها براساس هویت فرهنگی و شیعیان براساس باور مذهبی معرفی می‌کند و با همین ذهنیت میزبان میلیون‌ها پناه‌جوی افغان است و شماری از شیعیان افغانستان این کشور را در قالب لشکر فاطمیون در سوریه در برابر داعش و مخالفان بشارالاسد جنگیده‌اند.

اما با آن‌که دشمنی تاریخی طالبان با شیعیان هم‌چنان پابرجاست و براساس همین ذهنیت هیچ شیعه در جمع کابینه و اولیه‌ای طالبان جا ندارد. اما تهران روابط خود را براساس منافع سیاسی و آب استوار ساخته و نسبت به این موضوع چشم بسته است.

ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان، مدت‌ها پیش به خبرگزاری تسنیم گفت بود: «ما به برادران شیعه خود تعهد می‌دهیم که هیچ‌گونه تبعیضی علیه آن‌ها اعمال نخواهد شد و ما اجازه چنین کاری را نخواهیم داد.»

با آن‌که وضعیت موجود در افغانستان خلاف گفته‌های سخن‌گوی طالبان است، اما با آغاز فصل بهار دیده شود که جمهوری اسلامی ایران با نگاه منفعت‌جویانه به قضایای افغانستان نگاه می‌کند یا دید ارزش‌مدارانه.